Paweł Wiktorski - żołnierz, weterynarz, literat

       100 lat temu,  16.07.1913 r. w Warszawie urodził się Paweł Wiktorski - żołnierz, weterynarz, literat, żaganianin.

     

     Ukończył Gimnazjum Matematyczno – Przyrodnicze w Żyrardowie. Fascynował się jednak literaturą i historią. W 1933 r. wstąpił do Szkoły Podchorążych Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Praktykę odbył w 39 Pułku Artylerii Lekkiej w Suwałkach i w roku 1934, w stopniu plutonowego podchorążego przeszedł do rezerwy.

     Chciał studiować, myślał o polonistyce, historii lub dziennikarstwie, ale ostatecznie o wyborze kierunku zdecydował przypadek. Został studentem weterynarii. Na czwartym roku pobierał stypendium od 36 Pułku Legii Akademickiej w Warszawie, a jesienią 1937 r. otrzymał Patent Oficerski. 

    W marcu 1939 r. Paweł Wiktorski został zmobilizowany. Podczas kampanii wrześniowej walczył nad Bzurą i lekko ranny dostał się do niewoli. Był jeńcem Oflagu XII A w Hadamarze, a po jego likwidacji w 1942 roku, Oflagu VII A w Murnau, gdzie działał jako członek tamtejszego ruchu oporu. W Niemczech poznał swoją przyszłą żonę, łączniczkę z powstania warszawskiego, osadzoną w obozie dla kobiet w Zeithein. 

     

     Po wyzwoleniu oboje wyjechali do Włoch. Paweł został żołnierzem 2 Korpusu Polskiego we Włoszech, a dokładnie 16. kompanii sanitarnej 2. Warszawskiej Dywizji Pancernej. W marcu 1946 r. państwo Wiktorscy zawarli związek małżeński. Pan Paweł przeniósł się do Polskiego Ośrodka Akademickiego w Bolonii, by studiować na tamtejszym uniwersytecie i w marcu 1947 r. odebrał dyplom doktora weterynarii. Następnie wyjechał wraz z małżonką do  Anglii. Pani Wiktorska bardzo tęskniła za domem i w lutym 1948 r. wrócili Batorym do kraju. Pan Paweł zatrudnił się najpierw w Warszawie, potem w Słupsku i w Tucznie. W 1961 r. przyjechali do Zielonej Góry, gdzie Paweł Wiktorski podjął pracę w Wojewódzkim Zakładzie Weterynarii i szybko awansował na zastępcę kierownika. Przez 7 lat pełnił funkcję prezesa wojewódzkiego oddziału Zrzeszenia Lekarzy Weterynaryjnych. W roku 1969  przyjechał wraz z rodziną do Żagania i objął stanowisko powiatowego lekarza weterynarii.

Paweł Wiktorski w uznaniu zasług otrzymał:

1969  - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,

1983 - awans do stopnia kapitana od  dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, gen. dyw. Henryka Rapacewicza 

1984 - Lubuską Nagrodą Kulturalną, za pracę literacką,

1985 - Nagrodę im. Aleksandra Kowalskiego-Olka, 

1986 - został prezesem honorowym Towarzystwa Miłośników Żagania. 
1987 - srebrny medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, z okazji ogólnopolskiej sesji naukowej na temat obozów jenieckich podczas II wojny światowej, 

1988 - stypendium twórcze ustanowione przez Wojewódzką Radę Narodową w Zielonej Górze.
 

      Paweł Wiktorski już w gimnazjum zaczął prowadzić dzienniki. Kiedy Ministerstwo Obrony Narodowej z okazji 100-lecia polskiego ruchu robotniczego i 60-lecia Odzyskania Niepodległości ogłosiło konkurs na pamiętniki żołnierskie, przystąpił do niego i otrzymał III nagrodę za  Lot nad kołyską (I i II nagrody nie przyznano). Po przejściu na emeryturę starał się uporządkować nagromadzone przez lata wspomnienia i opublikować w postaci książki.

     Wspomnienia z walk we wrześniu 1939 r. i pobytu w obozie jenieckim zawarł w książce Czas biegnie obok (1980). W następnym roku opublikował A po wojnie, po skończonej, w której zawarł przeżycia z lat 1945 – 1975, z czasu służby w Drugim Korpusie, studiów na Uniwersytecie w Bolonii, pobytu w Anglii i pracy w Polsce. Lot nad kołyską (1984) natomiast to cofnięcie się wspomnieniami do okresu dzieciństwa i wczesnej młodości, studiów weterynaryjnych w Warszawie oraz służby w podchorążówce. Jako ostatnie wspomnienia wydał w roku 1985 Na koniec wzeszło słońce, gdzie przedstawia sylwetki żołnierzy II wojny światowej, ludzi, którzy związali swoje powojenne losy z Żaganiem.

   Pod koniec życia Paweł Wiktorski zaczął tracić wzrok. Wcześniej już był stałym, prawie codziennym  gościem Żagańskiego Pałacu Kultury i jego ówczesnego dyrektora, Adama Stawczyka. Spotykał się ze swoimi czytelnikami, wygłaszał prelekcje.

Paweł Wiktorski zmarł 17 października 1989 r. i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Żaganiu.

     W Oddziale dla Dorosłych w 100 rocznicę urodzin Pawła Wiktorskiego wykonano poświęconą mu gazetkę i niewielką wystawę związanych ze znanym żaganianinem dokumentów.

   

Więcej o Pawle Wiktorskim można przeczytać tutaj i tutaj.

(Źródła: http://wandawinczaruk.blog.onet.pl/2011/02/08/a-po-wojnie-po-skonczonej/  ; Edward Derylak, Paweł Wiktorski (1913 -1989) Wspomnienie w: http://albumpolski.pl ; Za zasługi w utrwaleniu pamięci narodowej, „Gazeta Lubuska” 1987 nr 229, s. 7 ; Jubileusz P. Wiktorskiego, „Nadodrze” 1987 nr 16 ; Paweł Wiktorski, Lot nad kołyską, „Nadodrze” 1984 nr 18, s. 8, fragment ;  Zbigniew Ryndak, Wierny swej ziemi, „Gazeta Lubuska” 1984 nr 38, s. 7 ; Dr Paweł Wiktorski z Żagania, „Nadodrze” 1984 nr 18, s. 1 ; Ewa Solińska, W Pałacu i pod Meteorem, „Sztandar Młodych” 1984 nr 152, s. 3 ;  Zbigniew Ryndak, Kto miłuje Żagań?, „Gazeta Lubuska” 1987 nr 206, s. 7 ;  Zmiany w Towarzystwie Miłośników Żagania, „Gazeta Lubuska” 1987nr 89, s. 7 ; fot. u góry - autor: Czesław Łubniewicz)