Europejskie Dni Dziedzictwa - Dziedzictwo. Czy utracone? Spotkanie z Góralami Czadeckimi

   Tegoroczne obchody Europejskich Dni Dziedzictwa odbywają się pod hasłem Utracone dziedzictwo. Ma to przypominać nam o utraconych w wyniku dramatycznych dziejów w historii Polski wartościach bezcennych, takich jak: dzieła sztuki, zburzone zabytki architektury czy zanikające lokalne tradycje.

       Po wojnie na nasze tereny, w wagonach, z tym, co mogli ze sobą zabrać, przyjechali ludzie wysiedleni z Bukowiny, terenów dzisiejszej Rumunii i Ukrainy. Górale Czadeccy. Grupa etniczna, która od XVI wieku kształtowała swoją kulturę w górach na Ziemi Czadeckiej. Na początku XIX w. część z nich wywędrowała za chlebem i ziemią na Bukowinę. Tam swoją kulturę góralską wzbogacili o elementy zaczerpnięte od innych grup etnicznych i pielęgnowali ją przez prawie 150 lat. Do zakończenia II wojny światowej, po której wskutek zmian terytorialnych państw, część z nich została przesiedlona do Polski na tzw. Ziemie Odzyskane. Różnili się od innych mieszkańców strojem, mową, tradycją. Wydawałoby się, że w wyniku zderzenia z kulturą Polaków przybyłych z innych stron kraju i koniecznej poniekąd asymilacji, kultura i tradycja Górali Czadeckich zaginie. Ale nie zaginęła. Uratowało ją m. in. to, że nie rozgrupowano ich po różnych miejscowościach. W poszczególnych wioskach lokowano ich w grupach, które pozwalały na życie w swoim kręgu kulturowym i kultywowanie tradycji. W domach, rodzinach, ze znajomymi, wśród swoich. W końcu zdecydowali się wyjść na zewnątrz, pokazać swoją tradycję i zwyczaje. Zaczęły powstawać pierwsze i kolejne, dziś już wielopokoleniowe zespoły folklorystyczne. Ludność miejscowa od tej pory z zainteresowaniem poznaje kulturę, barwne stroje, kolędy i pastorałki, przyśpiewki, pieśni i tańce swoich znajomych, sąsiadów, kolegów czy koleżanek z pracy.

       Świadomość, że są wśród nas ludzie, którzy przez ponad dwa wieki zachowują swoją odrębność i mimo wszelkich wpływów wynikających z konieczności asymilowania się z innymi mieszkańcami regionu, wciąż trwają w tym, co odziedziczyli po dziadkach i ojcach, sprawiła, że zmieniliśmy hasło EDD z Utracone dziedzictwo na  Dziedzictwo. Czy utracone? Odpowiedzią na zawarte w nim pytanie było zorganizowanie spotkania z członkami zespołu Górali Czadeckich  – Jodełki, zamieszkujących w Żaganiu, Brzeźnicy, Miodnicy, Marysinie.

       Przybyli na imprezę poznali historię tej szczególnej grupy etnicznej przedstawioną przez członka zespołu, wielkiego miłośnika swojej kultury Mirosława Delosta. Pan Mirek przedstawił na mapkach wędrówkę Górali Czadeckich po całej Europie, a szczególnie tych zamieszkujących okolice Żagania. Mama Pana Mirosława, Pani Zofia Sygutowska-Delost opowiedziała natomiast o ponad dziesięcioletniej historii zespołu Jodełki, jego osiągnięciach na festiwalach i przeglądach, udziale w imprezach kulturalnych, okolicznościowych, wyjazdach na Bukowinę do Rumuni i na Ukrainę. Gościem honorowym był Jerzy Najdek – kapelan wszystkich zespołów Górali Czadeckich, który gorąco zachęcał do zwiedzania Bukowiny i podziwiania jej walorów turystycznych. Sam zespół natomiast z radością śpiewał, tańczył i prezentował wszystkim swoje piękne stroje. Anielkę też zatańczyli. To najbardziej znany i rozpoznawalny taniec górali z Bukowiny, pojawiający się wszędzie tam, gdzie mieszkają i na wszystkich zabawach tanecznych od wesela po Sylwestra, w jednej chwili porywający w jednolity wir wszystkich tańczących i urzekający od "pierwszego zatańczenia" :-)

       Całej imprezie towarzyszyła wystawa ludowych strojów, ozdób, pamiątek i publikacji znajdujących się w zasobach Biblioteki. Przy słodkim poczęstunku rozmowy z członkami zespołu dość mocno się przeciągnęły. Ale warto było zostać z nimi dłużej. Wszystko oczywiście utrwalił Pan Jan Mazur, za co pięknie dziękujemy.

                                                                                                                  Urszula Sitarz, Elżbieta Buganik

Mirosław Delost

 Ksiądz Jerzy Najdek – kapelan wszystkich zespołów Górali Czadeckich