piątek, 13 lutego 2015

Božena Němcová i jej związki z Żaganiem

  
     195 lat temu urodziła się Božena Němcová- czeska pisarka XIX w. Na świat przyszła 04.02.1820 r. jako nieślubna córka Czeszki Teresy Novotnej, która wyszła za mąż za Austriaka Johanna Pankla, woźnicy służącego u trzeciego męża żagańskiej księżnej Katarzyny Wilhelminy – hrabiego Karola Rudolfa von der Schulenburg. Po ślubie rodziców w lipcu tego samego roku nosiła już nazwisko ojca. W następnym roku Panklovie przenieśli się wraz z hrabią do Ratiboric. Od roku 1825 do rodziny dołączyła matka Teresy, Magdalena Novotna, która  miała wielki wpływ na wychowanie późniejszej pisarki. 
    W roku 1837 Božena Němcová wyszła za mąż za celnika Josefa Nemca. W roku 1840, dzięki swojemu lekarzowi poznała ówczesnych pisarzy patriotycznych, a w roku następnym zamieszkała w Pradze i zaczęła pisać po czesku. Przez następnych kilka lat mieszkała wraz z mężem w Domazalicach. W roku 1847 Josef Nemec został oskarżony o udział w spisku i rodzina często zmieniała swoje miejsce zamieszkania. Kiedy w roku 1850 został przeniesiony na Węgry, Božena wraz z czwórką dzieci zamieszkała w Pradze, a do męża jeździła kilkakrotnie. W Pradze natomiast szybko nawiązała kontakty z pisarzami reprezentującymi idee narodowo-patriotyczne. W tym czasie powstała jej najsłynniejsza powieść Babunia. Jej dzieła wydawał zaprzyjaźniony wydawca "Morawskich Nowin". 
     W roku 1853 zmarł jej syn Hynek, co nasiliło nieporozumienia w małżeństwie i spowodowało wycofanie się pisarki z życia publicznego. W roku 1861 na krótko opuściła męża i wyjechała do Litomyśla, ale choroba i ciężka sytuacja finansowa zmusiły ją do powrotu do niego do Pragi. Wkrótce, 21 stycznia 1862 r. zmarła i została pochowana na Wyszehradzie (Praga).

 Okładka słynnej powieści Boženy Němcovej Babunia wydanej w języku czeskim w Pradze w roku 1921

Kolorowa wkładka w książce Babunia wydanej w roku 1921 w Pradze

Co łączy Boženę Němcovą z Żaganiem? 

     W Żaganiu zamieszkali rodzice pisarki, po tym, jak  hrabia Schulenburg po śmierci swojej żony, księżnej Katarzyny Wilhelminy, w roku 1844 został zarządcą dóbr jej najmłodszej siostry - Doroty Talleyrand-Perigord. Panklowi powierzył zarządzanie stajnią książęcą w Żaganiu. To w Żaganiu dwa lata później, siostra Boženy Němcovej, Maria, wyszła za mąż za urzędnika dworskiego księżnej Doroty, ochmistrza Jacques'a Micheneta.  Brat Josef w żagańskim więzieniu dla kobiet pełnił funkcję nadzorcy, a jego żona pracowała tam jako dozorczyni.
    Božena Němcová Żagań odwiedziła tylko dwa razy, w roku 1848 i 1850, kiedy to przyjechała do ciężko chorego ojca, który zmarł w następnym miesiącu. Nigdy więcej nie pojawiła się w naszym mieście. Uroczystości pogrzebowe, w podziękowaniu za wieloletnią służbę, wyprawiła księżna Dorota Talleyrand-Perigord. Jan Pankl został pochowany na cmentarzu przy kościele "na górce" obok Kaplicy Bożego Grobu. W tym samym grobie została w 1863 r. pochowana matka pisarki. Dziś po tym nagrobku nie ma już śladu. Choć Božena Němcová po ostatnim widzeniu z ojcem nigdy już do Żagania nie przyjechała, to wysłała tutaj na trzyletnią praktykę u ogrodnika pałacowego swojego syna Karela. W tym czasie pisała do niego listy o wielkich walorach literackich, które przez badaczy uznane zostały za przykład wybitnej literatury epistolograficznej. Do Żagania też nawiązała w swoim opowiadaniu Siostry, opisującym autentyczne wydarzenie, które miało miejsce w naszym mieście i okolicy.
     Z Żaganiem też łączy  Boženę Němcovą też tajemnica związana z jej właściwym pochodzeniem. Nie była bowiem biologiczną córką swoich rodziców, a i urodziła się prawdopodobnie o parę lat wcześniej niż oficjalnie podawała. W młodości wykazywała duże podobieństwo do księżnej Katarzyny Wilhelminy, której pisarka wiele zawdzięczała. Księżna bowiem poświęciła jej dużo swojej uwagi w zakresie edukacji i wychowania. Katarzyna Wilhelmina stanowi tez pierwowzór księżnej w powieści Němcovej Babunia. Na wszystkich swoich portretach pisarka jest niezwykle podobna również do najmłodszej córki Piotra Birona, księżnej żagańskiej Doroty Talleyrand-Perigord. 
     O  Boženie Němcovej pisze w swoich książkach Helena Sobkova, która gościła w Żaganiu 24.11.1998 r.

     W Wypożyczalni dla Dorosłych do końca lutego można obejrzeć wystawę oryginalnych publikacji Boženy Němcovej w różnych językach oraz innych książek i materiałów związanych z pisarką, pochodzących z prywatnych zasobów regionalisty Mariana R. Świątka.


( Źródła: http://pl.wikipedia.org/wiki/Bo%C5%BEena_N%C4%9Bmcov%C3%A1http://en.wikipedia.org/wiki/Bo%C5%BEena_N%C4%9Bmcov%C3%A1 ; Roman A. Haczkiewicz, Spacerem po Żaganiu ; Katarzyna Adamek, Marian Ryszard Świątek: Żagań znany i nieznany. Przewodnik historyczny po mieście i okolicy ; materiały dostarczone przez regionalistę żagańskiego Mariana Ryszarda Świątka

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz