Pisarki na plakaty - warsztaty dramowe o Papuszy

19 i 20 lutego 2019 r. w Czytelni Ogólnej odbyły się warsztaty dramowe. W ramach integracji w spotkaniu uczestniczyły osoby dorosłe wraz z dziećmi ze świetlicy im. św. Marii de Mattias przy parafii Wniebowzięcia NMP w Żaganiu. Celem zajęć była aktywizacja uczestników, oraz kreatywna praca ze słowem pisanym w formie zabawy i twórczego myślenia.

Pierwotnie projekt „Pisarki na plakaty” zrealizowany został przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, a koordynatorem była Urszula Bochyńska. Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

W wyniku podjętych działań powstały scenariusze udostępniane na wolnej licencji Creative Commons, z których skorzystała nasza Biblioteka. Z trzech zaproponowanych pisarek wybrałyśmy oczywiście romską poetkę Papuszę (Bronisławę Wajs), ponieważ jej życie i twórczość jest ściśle związana z Żaganiem i naszą Biblioteką (od 2017 roku Biblioteka przyjęła imię Papuszy). Przypadek sprawił, że tutaj się osiedliła i spędziła wraz z rodziną kilka lat swojego życia (od 1951 do 1953 r.). Ze źródeł wynika, że był to najpłodniejszy etap jej twórczości. W pisaniu poezji bardzo mocno wspierał ją Jerzy Ficowski i Julian Tuwim, z którymi utrzymywała ożywioną korespondencję. Dzięki nim jej twórczość została opublikowana, ale tylko niewielka część zachowała się i przetrwała do dnia dzisiejszego, bowiem Papusza dużo swoich wierszy spaliła, po tym jak została wykluczona ze społeczności cygańskiej, za co zapłaciła załamaniem nerwowym. Mimo wszystko nie wyrzekła się korzeni i do końca życia była wierna swoim przekonaniom.   

W pierwszym dniu warsztatów nastąpiła integracja pokoleniowa, poznanie grupy i wzajemne przedstawienie swojej postaci i zainteresowań  poprzez różne zabawy i dodatkowe pytania pomocnicze, np. czy wolisz góry, czy morze?, co lubisz robić w wolnym czasie?, jaka jest ulubiona twoja postać książkowa? itp. Kolejną częścią spotkania była rozgrzewka dramowa, w której uczestnicy pobudzili swoją wyobraźnię i twórcze myślenie. Największym zainteresowaniem cieszyła się tajemnicza zawartość walizki z przedmiotami na podstawie których uczestnicy mieli odgadnąć postać  poetki. Po wyłożeniu wszystkich rekwizytów na obrus nastąpiła burza mózgów do kogo należą te przedmioty? Okazało się, że była to nie lada zagadka, ponieważ dzieci nie mogły skojarzyć tak kolorowego stroju z tajemniczą  postacią, dopiero osoby dorosłe pomogły w rozwiązaniu tego sekretu. 

Doskonałą wskazówką było zdjęcie poetki w stroju cyganki, które zachwyciło jedną z dziewczynek tak bardzo, że natychmiast postanowiła się przebrać. Już było wiadomo, że jest to Papusza, romska poetka, bohaterka przygotowanych warsztatów. Na podstawie zdjęć uczestnicy prześledzili koczownicze życie taboru cygańskiego ich kulturę i zwyczaje. Kolejnym zadaniem w scenariuszu było obejrzenie portretu  Papuszy i opowiedzenie  pierwszego wrażenia, jakie wywarło na nich zdjęcie np. w jakim nastroju jest ta osoba?, co można powiedzieć o niej na podstawie ekspresji jej twarzy? Wszystkie uwagi zostały zapisane na tablicy, aby porównać je z przedstawioną biografią poetki.

W drugim dniu spotkania dominowały kreatywne zabawy. Uczestnicy stworzyli krąg i witając się gestem dłoni przypominali swoje imiona. Następnie rzucali piłką i wypowiadali swoje skojarzenia związane z poezją. Kolejną zabawą w której doskonale sobie poradzili było tworzenie rzeźby z wybranych haseł. Powstały pomniki wyrażające radość, smutek, złość, obrzydzenie, euforię i przyjaźń. Kiedy padło pytanie, czy potrafią stworzyć rzeźbę spaghetti, wszyscy ochoczo przystąpili do działania. Położyli się na podłodze i tak powstały wijące się makarony. Później swoje emocje uczestnicy wyrazili za pomocą wypowiadanych samogłosek. Po ekspresyjnych zajęciach nadszedł czas na wyciszenie, wszyscy na moment zamknęli oczy i odbyli podróż w wymarzone miejsca. Dzieci po kolei opowiadały o miejscach w których się znalazły. Odpowiedzi były podobne, dominowało morze. Uwieńczeniem spotkania było wysłuchanie wierszy Papuszy i stworzenie jednej zwrotki własnego wspólnego wiersza na podstawie kluczowych słów z utworu Lesie, ojcze mój.

Pamiętam Cię lesie ojcze mój

Pamiętam śpiew ptaków i liści szum

Ty mnie wychowałeś i tęsknię za Tobą

Tyś mi inspiracją i szczęśliwą drogą.

W spotkaniu wykorzystano także materiały pozostające w zbiorach Biblioteki i inne barwne elementy stroju cyganki. 

Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu gratulujemy pomysłu i dziękujemy za udostępnienie "stymulatorów" oraz scenariuszy do przeprowadzenia warsztatów.

Więcej zdjęć z warsztatów można zobaczyć    w galerii na stronie Biblioteki

Alicja Ptasińska – Oddział dla Dzieci i Młodzieży

Elżbieta Buganik – Oddział dla Dorosłych