Stanisław Karwowski (1848-1917)

      165 lat temu,
dokładnie 25 lutego 1848 r. i nie w Żaganiu, a w Lesznie, urodził się Stanisław Karwowski, historyk, geograf, filozof, lingwista, pedagog i publicysta, działacz narodowy, który 9 lat swojego życia spędził w naszym mieście. Ale zacznijmy od początku. 

     Stanisław Karwowski pochodził z osiadłej w Wielkopolsce mazowieckiej rodziny szlacheckiej herbu Pniejnia. Jego ojciec Adam Karwowski był nauczycielem matematyki i języka polskiego w gimnazjum w Lesznie i z żoną Ferdynandą z domu Białoskórską miał pięcioro dzieci. Ich najstarszy syn Jan Andrzej dał początek jednej z rodzinnych linii lekarzy. 

     Stanisław Karwowski po ukończeniu gimnazjum w Lesznie studiował we Wrocławiu i należał tam do Towarzystwa Literackiego Słowiańskiego. Studia kontynuował na uniwersytecie w Berlinie, gdzie był prezesem Polskiego Koła Studenckiego. Na uniwersytecie w Halle uzyskał doktorat z filozofii. Stanisław dużo podróżował po Europie Zachodniej, krajach skandynawskich i Rosji. Był człowiekiem o wszechstronnych zainteresowaniach i bardzo utalentowanym. Znał kilka języków, przy czym posiadał uprawnienia do nauczania języka francuskiego, angielskiego i języków klasycznych, a także do nauczania geografii, historii, religii i filozofii. 

     Pierwszą pracę na stanowisku nauczyciela podjął w Ostrowie Wielkopolskim, skąd w roku 1874, za odmowę nauczania religii w języku niemieckim został karnie przeniesiony do niemieckiego gimnazjum  w Żaganiu, gdzie przebywał aż do roku 1883. Kolejnym miejscem pracy Stanisława Karwowskiego były Głupczyce na Śląsku, gdzie mógł uczyć języka polskiego w tamtejszym gimnazjum. W tym czasie, pod pseudonimem Wiktor Soński napisał dwutomowe dzieło Z przeszłości Śląska (Bytom 1895-1899) i ok. 40 innych prac. W roku 1906 przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Poznaniu, gdzie w pełni oddał się działalności naukowej i społecznej. W jego dorobku naukowym znajduje się ponad 300 pozycji, w tym wydana pośmiertnie trzytomowa Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Wśród pozostawionych rękopisów znajdowało się wiele opracowań genealogicznych i monografii miast. 

    W Poznaniu Stanisław Karwowski był członkiem, a następnie wiceprezesem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, prezesem Towarzystwa Muzycznego. Założył Komitet Pomocy dla Teatru  Polskiego w Poznaniu, pełnił funkcję prezesa Towarzystwa św. Wincentego a Paulo oraz członkiem zarządu Towarzystwa Pomocy Naukowej im. K. Marcinkowskiego. Zasiadał również w Radzie Miejskiej Poznania, gdzie był przewodniczącym Polskiego Koła Radnych. Stanisław Karwowski wygłaszał odczyty i występował w obronie nauczania religii w szkołach ludowych w języku polskim. Był również współwydawcą "Przeglądu Wielkopolskiego" z ramienia powstałego w 1910 r. Związku Narodowego.

     W roku 1872 Stanisław Karwowski ożenił się z Marią Pstrokońską. Również wśród ich potomków linii męskiej występują trzy pokolenia lekarzy:

1. Adam Ferdynand Karwowski, (1873-1933) specjalista dermatolog. Jego syn:

2. Stanisław Ignacy Karwowski, laryngolog, (1906-1940 więzień obozu w Ostaszkowie, zamordowany w Twerze i pochowany w Miednoje). Jego syn:

3. Andrzej Maria Karwowski, ur. w 1938 r., radiolog, członek Komisji Radiologii Komitetu Patofizjologii Klinicznej Wydziału Nauk Medycznych PAN oraz autor pracy, która posłużyła do napisania niniejszego postu, i w której o historii i poniesionych dla Polski i polskiej nauki zasługach rodu Stanisława Karwowskiego, który w Żaganiu mieszkał i pracował przez 9 lat, można przeczytać tutaj.

      Stanisław Karwowski zmarł w Berlinie w roku 1917.

(Źródła: Roman A. Haczkiewicz, Spacerem po Żaganiu ; Andrzej Karwowski, Wielkopolska Gałąź rodziny Karwowskich, dostępny w Internecie: http://www.madalinski.info/media/11858.pdf  ;http://pl.wikipedia.org)